ยีนหมู่เลือดคืออะไร?

หมู่เลือด ABO (ABO Blood type)

หมู่เลือดในระบบ ABO ประกอบด้วยหมู่เลือดหลัก 4 หมู่ ได้แก่ หมู่เลือด A, B, AB และ O ซึ่งสิ่งที่กำหนดหมู่เลือดของเราแต่ละคนก็คือ ยีน(gene) ที่ควบคุมการสร้างแอนติเจน(antigen) หรือสารก่อภูมิต้านทานที่อยู่บนผิวของเม็ดเลือดแดง

โดยปกติร่างกายของคนเราจะไม่สร้างแอนติบอดีหรือสารภูมิต้านทานต่อแอนติเจนที่เรามีอยู่แล้ว เนื่องจากแอนติบอดีเป็นสารที่ร่างกายสร้างขึ้นเมื่อมีสิ่งแปลกปลอมหรือแอนติเจนเข้าสู่ร่างกาย ดังนั้นหมู่เลือดแต่ละหมู่มีลักษณะดังนี้

• หมู่เลือด A
  • มีแอนติเจน A บนผิวเม็ดเลือดแดง
  • มีแอนติบอดี B ในพลาสมา
• หมู่เลือด B
  • มีแอนติเจน B บนผิวเม็ดเลือดแดง
  • มีแอนติบอดี A ในพลาสมา
• หมู่เลือด AB
  • มีทั้งแอนติเจน A และแอนติเจน B บนผิวเม็ดเลือดแดง
  • ไม่มีทั้งแอนติบอดี A และแอนติบอดี B ในพลาสมา
• หมู่เลือด O
  • ไม่มีทั้งแอนติเจน A และแอนติเจน B บนผิวเม็ดเลือดแดง
  • มีทั้งแอนติบอดี A และแอนติบอดี B ในพลาสมา

ยีนหมู่เลือด ABO (ABO blood type gene)

การถ่ายทอดลักษณะหมู่เลือดระบบ ABO ไม่ได้เป็นไปตามกฎของเมนเดล (Mendel’s Laws) แต่เป็นไปตามหลักการแสดงออกร่วมกันของยีน(Co-dominant)

หมู่เลือด ABO ถูกควบคุมด้วยยีนที่มีแอลลีล (Allele) เกี่ยวข้อง 3 แอลลีล คือ I^A, I^B และ i

• แอลลีล I^A และ I^B แสดงลักษณะเด่นเท่าๆ กัน สามารถลักษณะเด่นออกมาร่วมกันโดยไม่ข่มซึ่งกันและกัน หรือเรียกว่า แอลลีล I^A และแอลลีล I^B ต่างก็เป็น แอลลีลเด่น (dominant allele)
• ส่วนแอลลีล i เป็น แอลลีลด้อย (recessive allele)

โดยลักษณะยีนที่กำหนดหมู่เลือด

• ลักษณะยีน I^AI^A หรือ I^Ai กำหนด เลือดกรุ๊ป A
• ลักษณะยีน I^BI^B หรือ I^Bi กำหนด เลือดกรุ๊ป B
• ลักษณะยีน  I^AI^B กำหนด เลือดกรุ๊ป AB
• ลักษณะยีน ii กำหนด เลือดกรุ๊ป O

การพิจารณาการให้เลือด (Blood transfusion)

• ผู้ให้และผู้รับควรมีหมู่เลือดเดียวกัน
• ระวังไม่ให้แอนติเจนผู้รับตรงกับแอนติบอดีผู้ให้ เพราะเลือดจะตกตะกอนและทำให้เสียชีวิตได้ (แอนติเจน = สารก่อภูมิต้านทาน แอนติบอดี = สารภูมิต้านทาน)

สรุปการให้เลือด

• หมู่เลือด A ให้ได้แต่ A รับได้ A, O
• หมู่เลือด B ให้ได้แต่ B รับได้ B, O
• หมู่เลือด AB ให้ได้แต่ AB รับได้ทุกหมู่
• หมู่เลือด O ให้ได้ทุกหมู่ รับได้เฉพาะ O

• Facebook
• Twitter
• Line