การถอดรหัส (Transcription)
การถอดรหัส (Transcription) คือ กระบวนการสร้าง RNA (RNA synthesis) จาก DNA
กระบวนการถอดรหัสเริ่มขึ้นเมื่อ DNA เฉพาะส่วนที่ใช้ในการถอดรหัสทั้งสองสายถูกแยกจากกัน จากนั้นเอ็นไซม์ RNA polymerase จะเข้ามาอ่านรหัสพันธุกรรมจาก DNA ส่วนที่เป็นแม่แบบ (Template strand) และสร้างคู่เบสของนิวคลีโอไทด์ที่เป็นคู่สม (Complementary) กับ DNA ส่วนนั้น
RNA polymerase จะเข้ามาจับกับตำแหน่งยีนส่งเสริม (Promoter) บนสาย DNA แม่แบบเสมอเพื่อเริ่มสร้าง RNA โดยทิศทางการสร้างสาย RNA สร้างจากทิศ 5’ ไปยัง 3’ และเป็นทิศทางขนานสวนกัน (Anti-parallel) กับทิศของสาย DNA แม่แบบ
การถอดรหัส (Transcription) ใช้ DNA แม่แบบเพียงสายเดียวเรียกว่า Template strand หรือ noncoding strand ส่วน DNA อีกสายหนึ่งเรียกว่า Nontemplate strand หรือ coding strand เนื่องจากมีลำดับเบสที่เป็นคู่สม (Complementary) กับ template strand ทำให้มีลำดับเบสเหมือนสาย RNA ที่สร้างขึ้นนั่นเอง
RNA ที่ได้จากการถอดรหัสมีลำดับเบสที่เป็นเบสคู่สม (Complementary) กับ DNA แม่แบบ และมีเบสยูราซิล (U-Uracil) แทนที่ตำแหน่งของเบสไทมีน (T-Thymine) ที่เคยมีในสาย DNA แม่แบบนั้น
- (A) การถอดรหัสเริ่มต้นเมื่อเอ็นไซม์ RNA polymerase จับกับ DNA แม่แบบที่ตำแหน่งยีนส่งเสริม (Promoter)
- (B) ระหว่างการถอดรหัส DNA ทั้งสองสายจะถูกแยกจากกัน เพื่อให้ RNA polymerase สามารถอ่านรหัสจากสาย DNA แม่แบบและสร้าง RNA ได้ โดยนิวคลีโอไทด์ที่มีเบสคู่สมกับตำแหน่งนั้นๆ จะถูกนำมาต่อไปในทิศทางปลาย 3’ ไปเรื่อยๆ จนได้เป็น RNA สายยาวขึ้น
- (C) เมื่อ RNA polymerase อ่านมาถึงรหัสที่เป็นจุดสิ้นสุดของการถอดรหัส กระบวนการนี้จึงยุติลง ได้เป็น mRNA 1 สาย และRNA polymerase จะหลุดออกจากสาย DNA
